Mediacja to jedna z metod alternatywnego rozwiązywania sporów (ADR – ang. alternative dispute resolution). Ja nazywam to sztuką rozwiązywania sporów. Mimo iż jako pełnomocnik procesowy w sprawach moich Klientów chętnie stawiam czoła wyzwaniom sali sądowej, dostrzegając niezaprzeczalne walory mediacji, jestem jej propagatorem i równie chętnie podejmuję się roli mediatora w sprawach gospodarczych i biznesowych oraz w sporach związanych z realizacją projektów infrastrukturalnych.
Mediacja jako sposób na polubowne rozwiązanie sporów
Nawiązując współpracę z partnerem biznesowym co do zasady zakładamy partnerskie relacje i liczymy na owocną współpracę. Podobnie, gdy zawieramy umowę o zamówienie publiczne, szacujemy ryzyka w umowie, ale liczymy też, że osiągniemy cele umowy zgodnie z założeniami projektu. Jednak w świetle zmieniających się warunków ekonomicznych, gospodarczych czy politycznych lub też na skutek indywidualnych zdarzeń, które dotykają nas albo naszego partnera, rokująca dobrze współpraca może zakończyć się niepowodzeniem. Na ogół to brak terminowej płatności, niewywiązywanie się z postanowień umowy czy też naruszenie zasad uczciwej konkurencji. Sytuacje to często prowadzą do konfliktów i sporów.
W takiej sytuacji może pomóc mediator. Jest to osoba bezstronna, której zadaniem jest ułatwienie stronom znalezienia satysfakcjonującego dla każdej z nich rozwiązania. Mediator zapewnia odpowiednie warunki mediacji, które ułatwiają stronom komunikację i dialog. Mediator pilnuje, aby uzgodnienia były zgodne z prawem i obowiązującymi zasadami oraz realne do wykonania, sporządza projekt ugody, ale to strony ostatecznie decydują o jej brzmieniu i wyniku mediacji.
W mediacji kierujemy się trzema podstawowymi zasady mediacji, którymi są: dobrowolność, poufność i bezstronność. Co to oznacza?
Dobrowolność polega na tym, że strony same decydują, czy chcą rozwiązać swój spór w drodze mediacji, a gdy ją rozpoczną, mogą w każdej chwili z niej zrezygnować. Strony decydują o zawarciu ugody i jej ostatecznym brzmieniu.
Poufność to gwarancja, że treść rozmów prowadzonych w takcie mediacji nie będzie wykorzystana w procesie sądowym. Obowiązek zachowania poufności dotyczy zarówno mediatora, jak i innych osób biorących udział w mediacji i jest to zagwarantowane przepisami prawa (art. 1834 i art. 2591kpc). W warunkach poufności strony mogą bezpiecznie i komfortowo przedstawiać swoje argumenty i posiadane dowody, wiedząc, że wiedza uzyskana przez mediatora i innych uczestników postępowania mediacyjnego bez ich zgody nie będzie przeciwko nim wykorzystana.
Mediator jest bezstronny wobec uczestników mediacji oraz wobec przedmiotu sporu. Strony akceptują lub wspólnie wybierają osobę mediatora, która ich zdaniem jest godna zaufania i może im pomóc w poszukaniu rozwiązaniu sporu. Strony akceptują zasady działania i kontrolują przebieg mediacji.
Korzyści z mediacji
Przedsiębiorcy coraz częściej sięgają po mediację jako alternatywę dla długich i kosztownych sporów sądowych. Ciszy także coraz większe zainteresowanie takim sposobem rozwiązywania sporów przez podmioty wydatkujące środki publiczne.
Mediacja nie tylko oszczędza czas, ale jest też wielokrotnie tańsza niż prowadzenie sporu w sądzie, począwszy od kosztów profesjonalnego zastępstwa i opłat sądowych, w tym wynagrodzenia biegłych, po naliczone odsetki za czas trwania postępowania do czasu wyegzekwowania roszczenia.
Koszt prowadzenia sporu jest jednak czasem dużo wyższy niż bezpośredni koszt wynikający tylko z sumy ww. składników. Bardzo ważnym aspektem mediacji jest to, że pozwala ona wypracować rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony. W mediacji dąży się do wyniku wygrany-wygrany (ang. win-win). Takiego wyniku prawie nigdy nie osiągniesz w drodze orzeczenia sądu, co więcej długotrwały spór może zakończyć się wynikiem, gdzie obie stron będą przegrane (lose-lose). Bo co w sytuacji, gdy masz prawomocne orzeczenie przysądzające zapłatę od kontrahenta, który zniknął z rynku, ponieważ nie miał nawet środków na postępowanie upadłościowe? Co z kosztami społecznymi sporu wykonawcy z zamawiającym publicznym, gdy spór wstrzymuje wyczekiwaną realizację szkoły czy drogi publicznej?
Wypracowana przez strony ugoda daje także satysfakcję, wiarę w moc sprawczą swoich działań oraz większe poczucie sprawiedliwości.
Pamiętajmy, że w przestrzeni gospodarczej nie ma sporów, w których mediacja jest niemożliwych. Kluczem jest określenie źródeł konfliktu, rozpoznanie istoty sporu, znalezienie sposobu na powrót stron do dialogu i skoncentrowanie uwagi na tym, co strony łączy, na ich wspólnych celach, interesach lub relacjach w przyszłości.
Mediacja sądowa i poza sądowa
Strony mogą zdecydować się na mediację już po wszczęciu sprawy sądowej na skutek postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Może to być z inicjatywy sądu lub jednej lub obu stron sporu sądowego. Mediator jest wybierany z listy stałych mediatorów danego Sądu Okręgowego, strony wyrażają zgodę na osobę mediatora. Mediacja sądowa ma ustawowo ustalony termin realizacji i koszty.
Strony mogą także umówić się na mediację jeszcze zanim sprawa zostanie skierowana do sądu. Strony zgodnie wybierają osobę mediatora, z którym zawierają umowę o mediacją oraz umowę o przeprowadzenie mediacji, ustalają z mediatorem termin i miejsce prowadzenia mediacji oraz kwestie kosztów postępowania. Zawarta w drodze mediacji umownych ugoda może zostać złożona w sądzie celem jej zatwierdzenia. Taka ugoda jest zatwierdzana przez sąd bez procesu i ma taką samą moc jak wyrok sądowy, co znaczy, że jeżeli druga strona nie będzie realizować jej postanowień, można pójść do komornika i zażądać wyegzekwowania postanowień ugody.
Klauzula mediacyjna
O mediacji jako sposobie na rozwiązywanie sporów, jakie mogą wystąpić w trakcie realizacji umowy warto pomyśleć już na etapie jej konstruowania i wprowadzić do umowy skuteczną klauzulę mediacyjną. Strony mogą z góry przed rozpoczęciem współpracy, a także w jej trakcie, umówić się, że ewentualne przyszłe spory będą rozstrzygać według określonej drogi polubownej. Ponieważ taka klauzula zobowiązuje stronę do podjęcia określonych działań na drodze polubownej przed skierowaniem sporu do sądu, daje to szansę na uniknięcie sytuacji zaskoczenia, określenie istoty sporu, a w konsekwencji może zaoszczędzić czas i pieniądze kontrahentów.
Jeżeli:
• jesteście Państwo zainteresowani mediacją lub chcieliby Państwo uzyskać więcej informacji, a także
• jeżeli nie jesteście jeszcze przekonani do mediacji lub nie jesteście pewni, czy tego typu metoda rozwiązywania sporów jest dla Was, zapraszam do kontaktu i zadawania pytań: e-mail.
